Geleceğin para birimi

İnternetin insanlığa armağanı mı dersiniz? Yoksa başka bir tanım mı yaparsınız bilemem. Fakat bana göre geleceğin para birimi olmaya en büyük aday Bitcoin.

Bitcoin, herhangi bir merkez bankası tarafından basılmayan ve bir resmi kurum tarafından takibi yapılmayan elektronik bir para birimi desem, tepkiniz ne olur? “Hadi canım sende.” diye tepki verdiniz bile. Bitcoin ile ilgili biraz bilgi verelim. Kararınızı ondan sonra verin.

Ocak 2009’da hayata geçen bu para birimi sistemi, Bittorent ağlarına benzer şekilde uçtan uca dağıtık bir ağ özelliği göstermekte. Bitcoin nakit paranın P2P (peer to peer) versiyonu olarak adlandırılabilir diğer bir deyişle tüm finansal kurumlardan bağımsız bir elektronik para birimi. Bitcoin takma adlar kullanılarak bir kaynaktan diğer bir kaynağa herhangi bir finansal kuruluş veya hükümetin kontrolü olmadan transfer edilebiliyor. 2012 ortalarında işlem hacmi 8 milyon bitcoine dayanmış durumda ve toplam arzın 21 milyon bitcoinde durdurulacağı bildirilmiş.

Teknik arkadaşlar içinde şöyle bir bilgi verelim. Bitcoin sisteminde aktarımı yapılan her Bitcoin parçasının sonunda özel bir hash kodu bulunuyor. Bu ağda transferi yapılan işlemler, kayıtlarda tutuluyor ve her bir kaydın onayı son derece kompleks bir işlem olan SHA256 hash kodu çözümü ile yapılıyor. Böylece para aktarma işlemi oldukça yüksek bir güvenlik düzeyiyle onaylanmış ve aynı paranın 2 kere dolaşıma girmesi (sahtecilik) engellenmiş oluyor.

Sistem torrent mantığında olduğu gibi sanal paranın ağa bağlı  olan kullanıcılar üzerinden dolaştırılması esasına dayanıyor. Dolayısıyla kaynak ve alıcı sadece kendileri tarafından bilinebiliyor. Birim değeri arza, dolayısıylada ağdaki kullanıcı sayısına göre dalgalanabiliyor. Başlangıçta 1-2 sent olan fiyatı bir ara 32 dolara kadar yükselmiş, sonra gerilemiş. Şimdi ise (4 Nisan 2013) 128 dolar seviyelerinde. Bu kadar yüksek dalgalanmada spekülatif hareket şüphelerini arttırıyor tabiki.

Yani sizlerinde gördüğü gibi bu çok farklı ve özel para birimi, altın çağını yaşamaya başladı. Önce geçtiğimiz haftalarda Reddit, Internet Archive ve Kim Dotcom’un yeni girişimi olan Mega gibi siteler de Bitcoin ile ödeme kabul edeceklerini açıkladılar. Sonrasında ise Güney Kıbrıs Rum Kesimi iflas edince ülkedeki Bitcoin trafiği müthiş bir yükseliş gösterdi. Hatta Güney Kıbrıs’ta bir banka ATM’sinde Bitcoin kullanımı bile gündeme geldi. Böylece bu alternatif para biriminin ederi de birim başına önce 78 Dolar seviyesine daha sonra ise yukarıda bahsettiğimiz değere ulaştı.

Durumu biraz daha açalım. Artık herkesin bildiği gibi Güney Kıbrıs Rum Kesimi, ekonomik anlamda iflas etmiş durumda. Ülkede 20 gün önce pek çok büyük banka kepenk kapattı ve yaklaşık 10 gün boyunca çalışmadılar. Bu kriz ortamındaysa, daha önce Yunanistan ve başka bazı ülkelerde de olduğu gibi, yükselen değer alternatif para birimi Bitcoin oldu. Bitcoin uygulamalarındaki artış ve talep patlamasıyla birlikte bu alternatif para birimi tarihindeki en yüksek değer olan 128 Dolara dek tırmandı.

Bazıları Bitcoin’i geleceğin para birimi olarak kabul ediyor. Bazılarıysa bunun bir şaka olduğunu ve Bitcoin’in aslında sadece mevcut bankacılık ve para sistemine bir tepki olarak geliştiğini ileri sürüyorlar. Ama ne olursa olsun, Bitcoin kullanımı hızla artıyor. Dolayısıyla da Bitcoin’lerin önemi yükselmeye devam ediyor.

Gelecekte ne olur derseniz size şunu söyleyebilirim. Ekonomi ile ilgili geleneksel ne kadar tanım varsa çok yakın bir zamanda hepsi alt üst olacak. İnternet ekonomisinin kendi para birimini oyuna sürmesiyle neler olacağını bir de siz hayal edin.

(Bu yazının bir kısmı 7 Nisan 2013 tarihli Para dergisinde yayınlanmıştır.)