Bayandan az kullanılmış Windows

Yakın bir zamanda gazetelerde olmasa da internet sitelerinde bu tür ilanlarla karşılaşmaya başlayacağız. Çünkü her şeyin olduğu gibi yazılımında ikinci el satışı mümkün görünüyor. Yazılım genelinde ve alanındaki hakim konumundan dolayı Windows işletim sistemi özelinde konuyu araştırdığımızda çok ilginç sonuçlara ulaştık. Özellikle de e-ticaret sitesi eBay’in Avrupa ülkelerindeki (ağırlıklı olarak Almanya ve İngiltere) sitelerini inceledğimizde bu işin artık bir sektör olmaya başladığını gördük.

Bildiğiniz gibi bir bilgisayar aldığımızda işletim sistemi de üstünde geliyor. Bilgisayar üreticileri Microsoft ile yaptıkları anlaşmalarla bize işletim sistemini de sağlıyorlar. Bu şekilde hem daha hesaplı almış oluyoruz hem de ikinci bir alışveriş zahmetinden kurtuluyoruz. Nitekim bir bilgisayarı oluşturan tüm parçaları ayrı ayrı satın alıp bir araya getirerek de bilgisayara sahip olmak mümkün. Fakat bu genelde zahmetinden dolayı tercih edilmeyen bir seçenek.

Bir bilgisayarı almak nasıl ki bir davranış biçimiyse, işimiz bittiğinde onu satmakta bir davranış biçimidir. Bu davranışlar zaten yasal haklarımızdır. Fakat nedense insanlarda yazılımın ikinci elde satılamazlığıyla ilgili bir yargı oluşmuş. Bu yargının nasıl oluştuğunun araştırılması aslında iyi bir tez konusu olabilir. Konuyu açtığınızda insanlar önce olmaz diyorlar fakat detayları konuştuğunuzda yazılımda ikinci el satışınında mantıken mümkün olması gerektiğine kanaat getiriyorlar.

Kanunlarımızın yazılımda ikinci el satış konusunda ne dediğine öğrenmek için Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa baktığımızda karşımıza 23. Madde çıkıyor. 23 Madde şöyle diyor: “… Kiralama ve kamuya ödünç verme yetkisi eser sahibinde kalmak kaydıyla, belirli nüshaların hak sahibinin yayma hakkını kullanması sonucu mülkiyeti devredilerek ülke sınırları içinde ilk satışı veya dağıtımı yapıldıktan sonra bunların yeniden satışı eser sahibine tanınan yayma hakkını ihlal etmez.”

Bu maddede gördüğünüz gibi ikinci el satışında hiçbir mahsur yok. Nitekim bir mağazadan aldığınız herhangi bir sanatçıya ait (korsan olmayan ve bandrollü) müzik CD’sini işiniz bittiğinde herhangi bir kişiye ikinci el olarak satabilirsiniz. Bu sizin en doğal hakkınız. Aynı şekilde bir yazılım CD’sini de (Key etiketi ile birlikte olmak şartıyla) ikinci el olarak satabilmenizin önünde de hiçbir engel görünmüyor.

Yazımın başlarında da dediğim gibi bu konu genel olarak yazılımı ilgilendiriyor. Fakat işletim sistemi özelinde Windows’un hakim konumu sebebiyle üreticisi Microsoft’a bazı sorularım olacak. Sizlere doğru bilgiler vermek adına bu soruların cevaplarını sizlerle paylaşabilmek için Microsoft’tan bekliyorum.

1. İkinci el satışı yapılan yazılımların lisansları kullanılabilir mi? Şayet kullanılamaz ise hangi kanun veya yasaya göre kullanamıyoruz?

2.Yeni bir bilgisayar aldığımda eski bilgisayarımdaki işletim sistemini silmek şartıyla lisansımı yeni bilgisayara taşıyabilir miyim?

3.Türkiye’de OEM denen lisansların donanımla birlikte alınması gerekli mi? Böyle bir zorunluluk varsa ülkemiz haricinde başka hangi ülkelerde böyle bir uygulama var?

1. Bir bilgisayarda olmak kaydıyla lisansların ömrü etkinleştirme olarak ne kadardır? Türkiye’de var olan sınırlı etkinleştirme uygulaması başka hangi ülkelerde vardır?

2. Türkiye’den başka hangi ülkelerde Genuie Kit satılıyor ve fiyatları nedir? Böyle bir kite neden ihtiyaç duyuluyor? OEM  veya DSP aynı işlevi görmüyor mu?

3. Özellikle internet kafe baskınlarındaki kontrollerde neden fatura isteniyor? Bilgisayarın üzerinde lisans etiketi içerisinde de o etiketle uyumlu yazılım olması yeterli değil mi? Her şeyi uygun olduğu halde fatura ibraz edilemezse bilgisayardaki lisans etiketi geçersiz mi oluyor.? Bir işletim sistemin yasal olabilmesi için olması gereken evraklar nelerdir?

Tüm dünyada yazılım sektörünün alışık olmadığı yeni bir pencere açılıyor. Nasıl açılacağı ve o pencereden neler göreceğimizi zamanla öğreneceğiz.

(Bu yazının bir kısmı 27 Haziran 2010 tarihli Para dergisinde yayınlanmıştır.)