e-ticaret ergenlik döneminde
Ben demiştim kolaycılığına kaçmak istemesem de bir öngörümün daha gerçekleşmeye başladığını görmekten mutluyum. Fakat bu mutluluk çok buruk. Çünkü insanlar işlerini kaybediyor ve mutsuz tüketici kitlesi oluşuyor. Bu durumda bilişim sektörüne olumsuz yansıyor.
2006 yılının son çeyreğinde bir öngörüde bulunmuş ve bunu çeşitli platformlarda dile getirmiştim. Öngörüm şuydu: “İnternetten alış veriş yapmamızı sağlayan sitelerde şu sıralar bir patlama yaşanıyor. Herkes dükkan açıyor veya açmaya çalışıyor. Her ne kadar bu patlamanın başlarında olsak da 2007’de bu patlama tavan yapacak. Belki de alış veriş yapılan e-ticaret sitelerinin sayısı binlerle ifade edilecek. Fakat 2008 yılının ikinci yarısından itibaren bunların birçoğu ya batacak, ya da satılacak. Pazarda oyuncuların sayısı 2009’un ikinci yarısından itibaren de istikrarlı bir hale gelecek.”
2008’yılının ikinci yarısına geldik. Oyuncu sayısının 500 civarında olduğu söyleniyor. Son üç ayda yaklaşık 30 civarında e-ticaret sitesinin kapatıldığını duyduk. En son ise bu ayın başında Weblebi.com’un kapandığını üzülerek öğrendik. Weblebi çok büyük bir oyuncu olmasa da en çok bilinenlerden biriydi. Biz de hem duyduğumuz rakamların doğruluğunu öğrenmek hem de sektörün şu an içinde bulunduğu durumu tam olarak öğrenebilmek için ETİD’i arayalım dedik. Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği’nin (ETİD) kuruluş çalışmaları 2007 yılının Nisan ayında başlamıştı ve sektörün büyük oyuncuları tarafından kurulmuştu. Şimdilerde bir yaşında olan bu derneğin maalesef irtibat telefonuna bile ulaşamadık. Weblebi’nin kapanması üzerine vakit geçirmeden açıklama yapabilen derneğin adres ve irtibat bilgilerine internetten ulaşamamak bizi oldukça şaşırttı.
E-ticaret siteleri bu durma nasıl geldi? Bir sürü sebep yazılabilir. E-ticaret site sahipleri, her ne kadar b2b sitelerinin, b2c sitelerinin müşterilerine de mal satmaya başladığını dolayısı ile bayilik diye bir şeyin kalmadığını, öne sürseler de bence hatayı önce kendilerinde aramalılar. Detaylarına girmeden yaptıkları 10 ölümcül hatayı yazıyorum. Herkes üstüne düşeni alsın.
1.Pazarı doğru değerlendirememek. Kolay para kazanılacağını sanmak.
2.Pazarın belirli bir kategorisine odaklanmamak. Her şeyi bulundurmaya ve satmaya çalışmak.
3.Uzman olmamak ve iş ilişkilerini kullanamamak
4.Pazarını oluşturmak için gerekli yatırımı yapmamak
5.İlk alıcı/satıcıları siteye çekmek için çok özel metotlar, kampanyalar kullanmamak
6.Sadece ürün koymakla yetinip, içerik ve topluluk oluşturmamak.
7.Pazar için özel modeller ve mekanizmalar belirlememek
8.Sitede kullanılan araçların ve teknolojilerin uyumlu olmaması.
9.Kar modelini iyi belirleyememek.
10.Pazara giren ilkler arasında olmamak.
Her ne kadar sektörde bu tür olumsuzluklar yaşansa da bir tüketici olarak e-ticarete olan güveninizi sakın kaybetmeyin. Çünkü bu sektör artık çocukluktan çıktı. Ergenlik dönemini yaşıyor. Dolayısı ile bu problemleri hoş görmek lazım. 2009 yılının sonlarına doğru ülkemizin istikrarlı sektörlerinden bir haline geleceğine benim inancım tam.
(Bu yazının bir kısmı 17 Ağustos 2008 tarihli Para dergisinde yayınlanmıştır.)