Nokia nasıl kurtulur?

Herhalde hepimizin bir dönem Nokia marka cep telefonu kullandığı olmuştur. Tüm dünyanın cep telefonları ile tanıdığı Nokia sıkıntılı bir dönemden geçiyor. Bu sıkıntıları aşar mı? Biz iyimser düşünelim. Neden olmasın?

Nokia en başarılı zamanlarını 2002 ‘de yaşadı. Hatta öyle bir duruma gelmişti ki Finlandiya’nın kurumlar vergisi gelirlerinin yüzde 21’ini sağlar olmuştu. Yani bir zamanlar General Motors’un ABD’de oluşturduğu havaya benzer bir başarı yakalamıştı. Fakat şirkette 2007’den beri bir şeyler ters gidiyordu. Bunu dile getirende Nokia CEO’su Stephen Elop. Dile getirdiği problem ise çok basitti. Elop, Apple ve Google’ın cep telefonu sektörünü sadece cihaz merkezinden alıp yazılım odaklı bir sisteme taşıdığından bahsediyordu. Nokia’nın kullandığı işletim sitemi Symbian ise yeni sistemin çok gerisinde kalmıştı. Dolayısı ile pazar paylarının azaldığını söylüyordu.

Elop’un söylediklerini Gartner Group verileri de destekliyordu. Dört yıl önce cep telefonlarının tartışmasız kralı Nokia idi. Fakat 2007’de iPhone’un pazara girmesinden sonra akıllı telefon pazarındaki payı alt üst oldu. iPhone’un pazara girmesinden önce akıllı telefon pazarındaki payı yüzde 49 olan Nokia 2011 yılının ilk çeyreğinde yüzde 25’e düştü. Gerçi akıllı olmayan cep telefonlarından günde hala (Çin ve Hindistan’da) bir milyon satıyor. Fakat bu durumda çok sürmeyecek. Asyalı rakipleri boş durmuyor.

2011’in ilk çeyreği iyi gelse de Asya’dan gelen düşük fiyatlandırma baskısı ve Çin’deki kötü yönetim yüzünden ikinci çeyrek beklentilerin altında gelecek. Bu beklenti yatırımcılar için büyük bir hayal kırıklığı oldu. Hisseler yüzde 19 düşerek 6,70 dolara geriledi. Zaten son dört yılda piyasa değerinin yüzde 75’ini kaybetmişti.

Cep telefonu pazarının önümüzdeki dönemlerde tamamen akıllı telefon pazarı haline dönüşeceği artık bir varsayım değil. Nokia’da sıkıntının adını koymuş durumda: İşletim sistemi. Kullandıkları işletim sistemi Symbian akıllı telefonların ihtiyacını tam olarak karşılamıyordu. Mevcutlar ise Android (Google), Windows Phone 7 (Microsoft), iOS (Apple) ve RIM (Research in Motion) idi. Apple ve Research in Motion kendi donanım ve yazılımlarını bütünleşik üretiyorlar. Diğer şirketlere yazılımlarını verme konusunda çok da istekli değiller. Dolayısı ile geriye Android ve Windows Phone 7 kalıyor.

Nokia’nın Android’i tercih edeceği bekleniyordu. Fakat Google burnundan kıl aldırmayıp Nokia’ya bir ayrıcalık tanımayınca Elop yönünü eski çalıştığı yer olan Microsoft’a çevirdi. Microsoft ile iyi de bir anlaşma yaptı. Gerçi herkes Microsoft’un Nokia’yı satın alacağını konuştu ama işin aslı öyle değildi. İş tamamen Nokia’nın Windows Phone 7 kullanması ile ilgiliydi.

Gerçi uzmanlar akıllı telefon pazarında şu anki payı yüzde 27 olan Nokia’nın 2012’de yüzde 14’e düşeceğini öngörüyor. Bu öngörü Microsoft ile yapılan işbirliğinin felaketle sonuçlanmayacağı varsayımı ile yapılıyor. Bu da şunu gösteriyor. Nokia önümüzdeki yıllarda küçülecek ve karlılığı azalacak.

İlerleyen süreçte Nokia düze çıkar mı? Yoksa Microsoft Nokia’yı satın mı alır? Birinci soruya uzmanlar çıkar ama küçülerek şeklinde cevap veriyorlar. İkinci soruya ise her iki tarafta (Microsoft ve Nokia) olumsuz cevap veriyor. Uzmanlarda böyle bir satın almanın Microsoft için iyi bir stratejik hareket olmayacağını söylüyorlar. Fakat gelecek ne getirir, bilinmez.

(Bu yazının bir kısmı 19 Haziran 2011 tarihli Para dergisinde yayınlanmıştır.)